الگوی خوشه ای گردشگری مطالعه موردی: بندر انزلی

«راهبرد توسعه خوشه ای» یکی از الگوهای موفق سازماندهی «بنگاههای کوچک و متوسط» است که قریب به سه دهه بیشترین نقش را در «توسعه منطقه ای» کشورهای مختلف ایفا نموده است. این مفهوم اولین بار تحت عنوان «تئوری خوشه صنعتی » توسط مایکل پورتر در سال 1990 از دانشگاه هاروارد تعریف و منتشر شد. محققان و پژوهشگران بعد از وی، تئوری خوشه را در بخش ها و فعالیت های مختلف از صنایع با تکنولوژی بالا گرفته تا محصولات جنگلی و زیربخش های خدمات از جمله گردشگری بکار گرفتند. این مقاله ابتدا به بررسی مبانی و چارچوب نظری خوشه گردشگری پرداخته و با مبنا قراردادن «مشخصه های چهارگانه خوشه، یعنی «تمرکز جغرافیایی»، «تمرکز بخشی»، «روابط همکاری» و «چالش ها و فرصت های مشترک» کسب و کارهای گردشگری به امکان سنجی خوشه گردشگری در شهرستان بندر انزلی پرداخته است. روش عمومیِ تحقیق اسنادی و میدانی بوده است. از فنون «نسبت های مکانی» و «ماتریس همکاری» به ترتیب برای «تحلیل تمرکز جغرافیایی و بخشی» و «روابط همکاری بین واحدهای کسب و کار» و از «پرسشنامه و فرم های مخصوص مصاحبه» برای تحلیل چالش ها و فرصت های مشترک کسب و کارها بهره گرفته شده است. یافته ها نشان می دهد اقتصاد بخش گردشگری در شهرستان بندر انزلی «پایه» بوده و از نسبت مکانی 02/1 برخوردار است، کسب و کارها دارای چالش ها و فرصت های مشترک بوده اما روابط همکاری بین بنگاهی و بین صنفی نسبتا ضعیف است. در پایان «نقشه خوشه ی» شناسایی شده ترسیم و راهبردهای سیاستگذارانه بر مبنای شرایط فعلی و فرصت های آتی برای توسعه خوشه گردشگری ارائه شده است.